Astım

Astım Nedir?

Astım, akciğerlerdeki hava yollarında görülen bir hastalıktır. Bu hastalığa, solunum yollarını şişiren, darlaştıran ve tetikleyici maddelere daha duyarlı hale getiren bir enflamasyon (iltihaplanma) neden olur.

Astım Belirtileri Nelerdir?

Astım geliştiğinde

• nefes darlığı,
• hırıltılı nefes alıp verme,
• soluk alıp verme sırasında ıslık sesi (wheezing),
• göğüste sıkışma ve/veya tıkanıklık hissi,
• öksürük görülebilir.

Astım Nedenleri Nelerdir?

Astım nedenleri; kişisel, çevresel faktörler veya her ikisine birden bağlı olabilir. Astıma neden olan başlıca faktörler şunlardır:

• Ailede astım öyküsü: Astıma yatkınlıkta önemli rol oynar.
• Kimyasallar, toz veya hayvanlarla yakın ilişkili meslekler: Kuru temizlemecilik, marangozluk, veterinerlik gibi meslekler çevresel faktörlerin tetiklediği astım ataklarına yol açabilir.
• Bebeklikten itibaren (erken dönemde) alerjenlere maruziyet,
• Çocukluk çağından itibaren ağır solunum yolları enfeksiyonları geçirmek,
• Sigara ve/veya tütün dumanına uzun süreli maruziyet,
• Annenin gebelik sırasında sigara içmesi.

Astımın Tetikleyicileri Nelerdir?

Astım kronik bir hastalıktır; alevlenmeler ve sönmeler ile klinik seyir gösterir. Alevlenmelere en sık alerjenler yol açar. Bunlar

• polenler,
• ev tozu akarları,
• küf mantarı sporları,
• hamam böceği,
• hayvan türleri,
• bazı besinler (süt, yumurta, balık, buğday gibi),
• sigara dumanı,
• hava kirliliği,
• ilaçlar,
• stres ve duygusal değişikliklerdir.

Kimler Risk Altındadır?

• Çocuklar ve kadınlar astım açısından daha fazla risk altındadır. Ailede astımlı birey bulunması bu riski artırır.
• Havasız ve tahriş edici maddelerin yoğun bulunduğu ortamlar hava yolu tahrişine yol açacağı için uzun dönemde astım gelişimine yol açar.
• Alerjik astımda atakları tetikleyen alerjenlere maruziyet önemlidir. Alerjenden kaçınma temel yaklaşımdır.
• Sigara ve tütün içiciliği değiştirilebilir risk faktörleridir. Bu alışkanlıklar bıraktırılmalıdır.
• Tedaviye uyumsuzluk (düzenli ve/veya yeterli dozda ilaç kullanmama) atakların gelişimine yol açar. Hastalar bilgilendirildikten sonra tedavilerine azami özen göstermelidir.
• Besin alerjisi varlığında hasta bir alerji uzmanına yönlendirilir.
• Viral enfeksiyonlar tetikleyicidir. Bulaşıcı üst solunum yolu enfeksiyonlarına karşı korunma, düzenli beslenme ve egzersiz önemlidir.

Astım Tanısı

Astımı teşhis etmek için doktorunuz sizinle tıbbi geçmişiniz hakkında konuşmalı ve ayrıntılı bir fizik muayeneden geçmeniz gerekmektedir. Kesin tanı için bir akciğer fonksiyon testine ve belki de göğüs röntgeni gibi başka testlere ihtiyacınız olabilir. Siz veya çocuğunuz düzenli olarak nefes alma sorunları yaşıyorsanız, hiç beklemeyin ve derhal bir doktora gidin.

Astımı Tanısı Nasıl Konur?

• Kişisel ve Tıbbi Geçmiş: Görüşmeniz sırasında doktorunuz belirtilerinizi ve bunlar nedenlerini anlamak için size sorular soracaktır. Bu görüşme sırasında hafızanızı tazelemeye yardımcı olması için notlar getirin. Aile geçmişiniz, aldığınız ilaçlar ve yaşam tarzınız hakkındaki soruları yanıtlamaya hazır olun. Bu sorular, mevcut tüm fiziksel sorunları içerir. Göğsünüzde nefes darlığı, hırıltılı solunum, öksürük ve gerginlik astımın göstergesi olabilir. Bu görüşmede aynı zamanda önceden geçirilen tüm hastalıklar da ele alınır. Alerji veya egzama öykünüzün olması astım riskinizi artırır. Aynı şekilde ailenizde de astım, alerji veya egzama öyküsü de astım olma riskinizi artırır. Doktorunuza astımı kötüleştirebilecek çevresel faktörlere evde veya işte maruz kalma durumundan bahsedin. Bunlara örnek olarak evcil hayvan tüyü, polen, toz akarları ve tütün dumanını verilebilir. Doktor, üşüttüğünüzde göğüs şikayetleriniz olup olmadığını da sorabilir.
   
• Fizik Muayene: Doktorunuz astımınız olduğunu düşünürse, size fizik muayene yapacaktır. Bu muayene sırasında kulaklarınıza, gözlerinize, burnunuza, boğazınıza, cildinize, göğsünüze ve akciğerlerinize bakılır. Bu muayene, akciğer  kapasitenizi ölçmek  için bir akciğer fonksiyon testi içerebilir. Ayrıca akciğerlerinizin röntgenine ihtiyacınız olabilir. Bu muayene doktorunuzun sağlığınızı genel olarak gözden geçirmesine olanak tanır.
   
• Akciğer Fonksiyon Testleri: Astım tanınızı teyit etmek için doktorunuz, akciğer fonksiyon testleri olarak bilinen bir veya daha fazla solunum testi yaptırmanızı isteyebilir. Bu testler nefes alıp vermenizi ölçer. Akciğer fonksiyon testleri genellikle solunum yollarınızı açan bronkodilatör olarak bilinen bir ilacı teneffüs etmeden önce ve sonra yapılır. Bir bronkodilatör kullanımıyla akciğer fonksiyonunuz çok iyileşirse, muhtemelen astımınız vardır. Doktorunuz ayrıca yardımcı olup olmadığını görmek için astım ilacı ile bir deneme önerebilir. Astımı teşhis etmek için kullanılan yaygın akciğer fonksiyon testleri aşağıdaki gibidir:
  • Spirometri
  • Tepe hava akışı
  • FeNO testleri (solunan nitrik oksit)
  • Provokasyon testleri